Μετά τη ληστεία στο Λούβρο και τη σύλληψη επτά ατόμων για το φιάσκο του αιώνα που υπέστη η γαλλική κυβέρνηση, τίθεται το ερώτημα και για την ασφάλεια των ελληνικών μουσείων. Είναι τελικά ασφαλή ή βρίσκονται σε κίνδυνο από επίδοξους ληστές;
Η εντυπωσιακή ληστεία των βασιλικών κοσμημάτων από το Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, μια ληστεία που θα ζήλευε κι ο Αρσέν Λουπέν, έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στη διεθνή μουσειακή κοινότητα. Τέσσερις δράστες, μεταμφιεσμένοι σε εργάτες, κατάφεραν μέσα σε μόλις επτά λεπτά να αποσπάσουν κοσμήματα αξίας 88 εκατομμυρίων ευρώ και να εξαφανιστούν με σκούτερ στους δρόμους της γαλλικής πρωτεύουσας.
Το γεγονός έθεσε σε συναγερμό τα μουσεία σε όλο τον κόσμο, ανάμεσά τους κι αυτά που βρίσκονται στην Ελλάδα, αναζωπυρώνοντας τη συζήτηση γύρω από το πόσο καλά προστατεύονται οι πολιτιστικοί θησαυροί μας. Διευθυντές μεγάλων μουσείων της Αθήνας, αλλά κι ο πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, απάντησαν στο καυτό ερώτημα: «Είναι ασφαλή τα ελληνικά μουσεία;»
«Όσο δεν σεβόμαστε τα μουσεία μας, ο κίνδυνος θα υπάρχει»
Ο γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης, σχολίασε με νόημα ότι η ασφάλεια ξεκινά από τον ίδιο τον σεβασμό προς τα μουσεία: «Όσο τα μουσεία δεν σέβονται τον εαυτό τους, τέτοια φαινόμενα θα συνεχίσουν να συμβαίνουν. Εύχομαι το Λούβρο να ανακτήσει τα χαμένα τεκμήριά του, αλλά και να αναλογιστεί την ανάγκη επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Μουσείο Ακρόπολης». Παράλληλα, ο καθηγητής υπογράμμισε πως η τεκμηρίωση και ψηφιακή καταγραφή κάθε έργου τέχνης είναι απαραίτητο μέτρο προστασίας, πέρα από την επαγρύπνηση του φυλακτικού προσωπικού.
Ενισχυμένη φύλαξη και ψηφιακά εργαλεία
Ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Κωνσταντίνος Νικολέντζος, υπενθύμισε ότι στην Ελλάδα λειτουργούν περισσότερα από 210 κρατικά μουσεία και δεκάδες αρχαιολογικοί χώροι, με εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, όπως τόνισε, τα περιστατικά κλοπών ή βανδαλισμών είναι ελάχιστα και μεμονωμένα, ενώ σχεδόν πάντα διαλευκαίνονται άμεσα. Ο ίδιος αναφέρθηκε στα μέτρα που έχουν ληφθεί τα τελευταία χρόνια: εκπαίδευση του φυλακτικού προσωπικού, αυστηρότεροι κανόνες για τις αποθήκες, λειτουργία του Εθνικού Αρχείου Μνημείων, που καθιστά δυσχερή οποιαδήποτε απόπειρα παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων. Ο κ. Νικολέντζος προτείνει περαιτέρω επένδυση στην τεχνολογία ασφαλείας, αύξηση προσωπικού φύλαξης και, για τα μεγάλα μουσεία, τη δημιουργία ειδικού αστυνομικού σώματος με εξειδικευμένες γνώσεις.
«Τα ελληνικά μουσεία είναι ασφαλή, αλλά όχι απόρθητα»
Η γενική διευθύντρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, Αικατερίνη Δελλαπόρτα, επισημαίνει πως τα ελληνικά μουσεία εφαρμόζουν τα διεθνή πρότυπα ασφαλείας, ωστόσο «κανένα σύστημα δεν είναι απόλυτα ασφαλές». «Η ληστεία στο Λούβρο απέδειξε ότι το “συμβαίνει και εις Παρισίους”. Ακόμα και οι πιο σύγχρονες υποδομές μπορεί να πέσουν θύματα καλοσχεδιασμένων ενεργειών —συχνά με συνεργούς εκ των έσω». Η ίδια θεωρεί ότι η συνεχής εκπαίδευση των φυλάκων και η αναβάθμιση του εξοπλισμού (συστήματα συναγερμού, κάμερες, ελεγχόμενη πρόσβαση) είναι απαραίτητες, ενώ θέτει ξανά στο τραπέζι την πρόταση για ειδικό σώμα φυλάκων αρχαιοτήτων εντός της Ελληνικής Αστυνομίας. «Οι φύλακες των μουσείων μας εργάζονται με ευσυνειδησία, νιώθουν το μουσείο δικό τους και το προστατεύουν σαν το σπίτι τους», προσθέτει.
Τέλος, ο πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Κώστας Πασχαλίδης, υπενθυμίζει ότι η τεχνολογία από μόνη της δεν αρκεί: «Η αποτελεσματική φύλαξη δεν γίνεται με κάμερες, αλλά με επαγγελματίες. Χρειαζόμαστε περισσότερους ανθρώπους στους χώρους και στα μουσεία, όχι μόνο μηχανήματα».
Η ασφάλεια των μουσείων δεν είναι ποτέ δεδομένη. Όπως φαίνεται, τα ελληνικά ιδρύματα στέκονται σε πολύ ικανοποιητικό επίπεδο σε σχέση με τα διεθνή δεδομένα —όμως οι προκλήσεις εξελίσσονται. Η ανάγκη για συνδυασμό τεχνολογίας, εκπαίδευσης και επαρκούς προσωπικού παραμένει ζητούμενο. Και η συζήτηση για το πώς θα προστατευθεί αποτελεσματικά η πολιτιστική μας κληρονομιά δεν αφορά μόνο τους ειδικούς, αλλά όλους μας.
