Εξέδωσε απόφαση
Μια καταδικαστική απόφαση-σταθμό εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ), φέρνοντας την Ελλάδα αντιμέτωπη με τις ευθύνες της για τη μεταχείριση Ιρανού ΛΟΑΤΚΙ+ πρόσφυγα, ο οποίος κρατούνταν προς απέλαση το 2013.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι η συμπεριφορά των ελληνικών αρχών παραβίασε το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), το οποίο απαγορεύει απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση. Παράλληλα, διαπίστωσε ότι το θύμα δεν είχε στη διάθεσή του κανένα πρακτικό και αποτελεσματικό ένδικο μέσο για να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του την περίοδο εκείνη.
Η υπόθεση
Πρόκειται για την υπόθεση ενός Ιρανού γκέι πρόσφυγα, γνωστού ως Β., ο οποίος είχε φτάσει στην Ελλάδα το 2012 και υπέβαλε αίτημα ασύλου λόγω του σεξουαλικού του προσανατολισμού, αφού στη χώρα του η ομοφυλοφιλία τιμωρείται ακόμα και με ποινή θανάτου.
Λόγω ελλιπούς ενημέρωσης και έλλειψης διερμηνέα, δεν κατάφερε να παραστεί στην κρίσιμη εξέταση του αιτήματός του στην Ορεστιάδα. Η απουσία του θεωρήθηκε «σιωπηρή ανάκληση», με αποτέλεσμα να διακοπεί η διαδικασία ασύλου και να εκδοθεί απόφαση απέλασης.
Τον Ιούλιο του 2013, σε τυχαίο έλεγχο, συνελήφθη και τέθηκε υπό κράτηση στο αστυνομικό τμήμα Κολωνού, παρότι είχε καταθέσει αίτηση θεραπείας η οποία απορρίφθηκε.
Κατά τη διάρκεια της κράτησης, η κατάσταση της σωματικής και ψυχικής του υγείας επιδεινώθηκε δραματικά. Πάσχοντας από άσθμα, κρατούνταν σε κελί με καπνιστές, γεγονός που επιβάρυνε την αναπνοή του, ενώ η ψυχολογική του κατάσταση κατέρρευσε, φτάνοντας μέχρι και σε απόπειρες αυτοκτονίας.
Ο ίδιος είχε ξεκαθαρίσει στις αρχές ότι η απέλασή του στο Ιράν θα ισοδυναμούσε με βέβαιο βασανισμό ή και θάνατο, τόσο λόγω του σεξουαλικού του προσανατολισμού όσο και επειδή είχε ασπαστεί τον χριστιανισμό.
Η δικαστική απόφαση
Το ΕΔΔΑ όχι μόνο αναγνώρισε την παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων, αλλά ανέδειξε και τις σοβαρές καθυστερήσεις στην εξέταση της υπόθεσης μια κριτική που στρέφεται και προς το ίδιο το Δικαστήριο, καθώς χρειάστηκαν πάνω από δέκα χρόνια για να εκδοθεί η απόφαση.
Η δικηγόρος του πρόσφυγα, Ηλέκτρα Λήδα Κούτρα, τόνισε ότι η απόφαση θα πρέπει να συσχετιστεί με τους υπηρεσιακούς φακέλους όσων συμμετείχαν στις διαδικασίες που οδήγησαν στην καταδίκη της χώρας, ώστε να υπάρξει έστω και εκ των υστέρων κάποια θεσμική λογοδοσία.
Το Δελτίο Τύπου ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεων για την υπόθεση του 2013:
«Υπόθεση πρόσφυγα από το Ιράν που ζητά άσυλο λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού. Η Ελλάδα έχει υποχρέωση να σεβαστεί τις διεθνείς συνθήκες για τους αιτούντες άσυλο για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου».
Οι συνυπογράφουσες οργανώσεις, που υποστηρίζουν τα δικαιώματα των λεσβιών, γκέι, αμφιφυλοφιλικών και τρανς ατόμων, με το παρόν δελτίο τύπου δηλώνουν την πλήρη στήριξη και αλληλεγγύη τους και γνωστοποιούν την υπόθεση γκέι πρόσφυγα καταγωγής από το Ιράν ο οποίος έχει καταθέσει αίτημα ασύλου για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και τέθηκε υπό κράτηση προς απέλαση, κινδυνεύοντας, αν απελαθεί στο Ιράν να αντιμετωπίσει ποινή πολυετούς φυλάκισης ή ακόμη και του θανάτου, λόγω της νομοθεσίας της χώρας και της Σαρία.
Συγκεκριμένα ο B., Ιρανός πολίτης, βρίσκεται στην Ελλάδα από τον Αύγουστο του 2012. Κατέθεσε αίτημα ασύλου στην Ορεστιάδα και του χορηγήθηκε «ροζ κάρτα».
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία έπρεπε να παρευρεθεί μετά από τρεις μήνες ξανά στην Ορεστιάδα ενώπιον της υπηρεσίας ασύλου για τη συζήτηση του αιτήματός του. Δεν μπόρεσε να παρευρεθεί, διότι όπως καταγγέλλεται από τον ίδιο, κανείς δεν του εξήγησε τη διαδικασία και την υποχρέωσή του αυτή και επιπλέον δε μιλάει ελληνικά, ούτε του προσφέρθηκε διερμηνέας, όπως επιτάσσει η ισχύουσα νομοθεσία. Επισημαίνεται επιπλέον ότι πάσχει από άσθμα που παρουσίασε έξαρση τους χειμερινούς μήνες με αποτέλεσμα κάποιες μέρες να μη μπορεί να μετακινηθεί. Αποτέλεσμα ήταν να διακοπεί η διαδικασία χορήγησης ασύλου του, καθώς οι Αρχές θεώρησαν ότι η μη παρουσία του εκεί σήμαινε και τη σιωπηρή ανάκληση του αιτήματος.
Τον Ιούλιο του 2013, σε τυχαίο έλεγχο, ο B. συνελήφθη όταν διαπιστώθηκε ότι εκκρεμούσε σε βάρος του διοικητική απόφαση απέλασης κατόπιν διακοπής του αιτήματος ασύλου και έκτοτε κρατείται στο Αστυνομικό Τμήμα Κολωνού.
Μετά από μερικές μέρες από τη σύλληψή του κατέθεσε αίτηση θεραπείας κατά της απόφασης για διακοπή του αιτήματος ασύλου, η οποία απερρίφθη, κρίνοντας ότι δεν τεκμηριώνονται επαρκώς οι λόγοι μη παρουσίας του εκεί όταν έπρεπε να συζητηθεί το αίτημα και εξακολουθώντας να θεωρεί ότι, παρά τη ρητή του αντίθεση, έχει σιωπηρώς ανακαλέσει το αίτημά του αποφάσισε τη διακοπή της εξέτασης του αιτήματος, θέτοντας ξανά την υπόθεση στο αρχείο.
Σημειώνουμε ότι η κατάσταση της σωματικής και ψυχικής υγείας του έχει επιδεινωθεί σημαντικά λόγω του χρόνιου άσθματος κατά το διάστημα που βρίσκεται υπό κράτηση, πλέον δυσκολεύεται να αναπνεύσει, ενώ έχει ήδη καταρρεύσει ψυχολογικά, επιχειρώντας έως και να θέσει τέρμα στη ζωή του, μην έχοντας τη δυνατότητα να υποστηριχθεί ψυχολογικά από ειδικό ενόσω βρίσκεται κρατούμενος.
Ο Β., πολίτης Ιράν, έχει ήδη δηλώσει στις Αρχές ότι το αίτημα ασύλου του υποβάλλεται ιδίως για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού, με το δεδομένο ότι ο Ιρανικός νόμος τιμωρεί την ομοφυλοφιλία («σοδομισμό», όπως αναφέρεται στην Ιρανική νομοθεσία) με την ποινή του θανάτου, ενώ οι ομοφυλόφιλοι στο Ιράν καταδιώκονται, φυλακίζονται και βασανίζονται συχνά μέχρι θανάτου. Επίσης με την έλευσή του στην Ελλάδα βαφτίστηκε χριστιανός ορθόδοξος. Αν δεν προστατευθεί, κινδυνεύει να επαναπροωθηθεί κατά παραβίαση κάθε έννοιας Δικαίου στο Ιράν και να τιμωρηθεί με την ποινή του θανάτου, και με δεύτερη «νομική βάση», αφού ο ισλαμικός νόμος απαγορεύει σε κάποιον να αλλάξει θρησκεία και από μουσουλμάνος να γίνει χριστιανός.
Είναι σε θέση να αποδείξει τόσο τον σεξουαλικό προσανατολισμό του, όσο και την μόνιμη σχέση που διατηρεί με Έλληνα, ο οποίος προσκόμισε Υπεύθυνη Δήλωση, σύμφωνα με την οποία «Δηλώνω υπεύθυνα ότι συζώ με τον αιτούντα άσυλο Β., με τον οποίο διατηρούμε σχέση αγάπης, αφοσίωσης και στοργής. Σκοπεύουμε μόλις θεσμοθετηθεί στην Ελλάδα η νομική αναγνώριση των ζευγαριών ιδίου φύλου να επισημοποιήσουμε τη σχέση μας. Γνωρίζω πολύ καλά ότι ο B. κινδυνεύει με εξευτελιστικό θάνατο αν απελαθεί στην πατρίδα του, το Ιράν, λόγω του σεξουαλικού του προσανατολισμού. Είμαι πρόθυμος να έρθω αυτοπροσώπως προκειμένου να βεβαιώσω τα παραπάνω και ότι άλλο ζητηθεί τους αρμόδιους που θα κρίνουν το αίτημα ασύλου του». Παράλληλα, η συμβιωτική συντροφική σχέση τους βεβαιώνεται υπεύθυνα από την μητέρα (!), την αδελφή του παραπάνω Έλληνα, καθώς και από τον κοινωνικό κύκλο του ζευγαριού. Επιπλέον ο Β., έχει προσκομίσει αποδεικτικά της κατάστασης της υγείας του, του άσθματος από το οποίο υποφέρει ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι μοιράζεται το κελί του με καπνιστές γεγονός που επιδεινώνει την υγεία του.
Την υπόθεση έχει αναλάβει η δικηγόρος Αθηνών, Ηλέκτρα Λήδα Κούτρα, η οποία θα παρασταθεί στην προγραμματισμένη συνέντευξη από την Υπηρεσία Ασύλου την Παρασκευή 6 Σεπτεμβρίου 2013.
Επισημαίνουμε ότι σύμφωνα με την Οδηγία 2013/33/ΕΕ, άρθρο 11, εδάφιο 1: «Η υγεία, συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής υγείας, των αιτούντων υπό κράτηση που είναι ευάλωτα άτομα αποτελεί πρωταρχικό μέλημα των εθνικών αρχών. Σε περίπτωση κράτησης ευάλωτων ατόμων, τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν τακτική παρακολούθηση και επαρκή υποστήριξη λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη κατάστασή τους, συμπεριλαμβανομένης της υγείας τους».
Επιπλέον σύμφωνα με τους Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Προστασία κατά τη Διαδικασία Ασύλου: «Θα πρέπει να παρέχεται ενημέρωση σε γλώσσα που κατανοούν», ενώ διευκρινίζεται ότι: «Αιτήματα Ασύλου συμπεριλαμβάνουν τα ακόλουθα στοιχεία: (…) διακρίσεις κατά των ομοφυλόφιλων».
Τέλος, στην Έκθεση τους 22ας Νοεμβρίου για την Κατάσταση των Θεμελιωδών Δικαωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναφέρεται στο άρθρο 95 ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή: «θεωρεί ότι η δέσμη μέτρων για το άσυλο πρέπει να παραμείνει συνεκτική και να περιληφθούν ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα του φύλου στην οδηγία που αφορά τη διαδικασία για το άσυλο»
Καλούμε τις αρμόδιες αρχές, να σεβαστούν πλήρως την κείμενη ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία και συγκεκριμένα:
Να τερματιστεί άμεσα η κράτηση του αιτούντα άσυλο Β. σε αστυνομικό κρατητήριο, για λόγους υγείας.
Να εξεταστεί εκ νέου, σύμφωνα τις Κατευθυντήριες γραμμές για την Προστασία των Αιτούντων Άσυλο, η αίτηση ασύλου του Β. για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού, λαμβάνοντας υπόψη ότι αν απελαθεί στη χώρα καταγωγής του θα βρεθεί σε άμεσο κίνδυνο η ζωή του.
Να εναρμονίσει την ελληνική νομοθεσία σύμφωνα την κείμενη ευρωπαϊκή νομοθεσία και νομολογία ως προς τους αιτούντες άσυλο γιαλόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου».
