Έντονη ανησυχία έχει προκαλέσει η απαγόρευση εξόδου που επιβάλλεται τόσο σε ντόπιους όσο και ξένους από τις Αρχές στην Κίνα, με τους περιορισμούς να περιλαμβάνουν ακόμα και ξένους αξιωματούχους.
Μία έρευνα από την οργάνωση υπεράσπισης των δικαιωμάτων Safeguard Defenders αλλά και μία ανάλυση του Reuters δείχνουν τους μεγάλους αριθμούς Κινέζων και ξένων που πέφτουν θύματα αυτού του μέτρου να αυξάνονται σταθερά κάθε χρόνο.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της οργάνωσης ο αριθμός των Κινέζων πολιτών για τους οποίους έχει απαγορευτεί η έξοδος από τη χώρα ανέρχεται σε «δεκάδες χιλιάδες». Ακόμα αναφέρεται σε μία ακαδημαϊκή δημοσίευση του 2022 σύμφωνα με την οποία υπάρχουν 128 περιπτώσεις ξένων στους οποίους απαγορεύτηκε η έξοδος από το 1995 έως το 2019, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται 29 Αμερικανοί και 44 Καναδοί.
Κινεζική έκθεση από το 2018 ανέβαζε τον αριθμό των προσώπων που βρίσκονται υπό απαγόρευση εξόδου σε 34.000 ανθρώπους, αυξημένος κατά 55% από την προηγούμενη χρονιά.
Η ανάλυση του Reuters βασίζεται σύμφωνα με τον Guardian στη βάση δεδομένων του Ανώτατου Δικαστηρίου στην Κίνα και δείχνει ότι από το 2016 ως το 2022 αυξήθηκαν κατά οκτώ φορές οι περιπτώσεις που αναφέρονται σε απαγορεύσεις εξόδου.
Στους ανθρώπους που απαγορεύεται να φύγουν από την Κίνα περιλαμβάνονται ντόπιοι που εμπλέκονται σε οικονομικές διαφορές, καθώς και υπερασπιστές ανθρωπινών δικαιωμάτων, ακτιβιστές, δικηγόροι αλλά και εθνικές μειονότητες όπως οι Ουιγούροι που μένουν στη νοτιοδυτική επαρχία Ξινγιάνγκ.
Μερικοί ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι η χρήση των απαγορεύσεων εξόδου άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως από όταν ανέβηκε στην εξουσία ο Σι Τζινπίνγκ και αντανακλά τα πιο αυστηρά μέτρα ασφαλείας που επιβλήθηκαν.
«Από τη στιγμή που ο Σι Τζιπίνγκ ανήλθε στην εξουσία το 2012 η Κίνα έχει επεκτείνει το νομικό πλαίσιο για απαγόρευση εξόδου και έχει αυξήσει τη χρήση του μέτρου και μερικές φορές μάλιστα εκτός νομικής αιτιολόγησης», αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση των Safeguard Defenders.
«Μπορούν να βρουν οποιοδήποτε λόγο για να σταματήσουν κάποιον να φύγει από τη χώρα», είπε η Ξιανγκ Λι μία Κινέζα ακτίβιστρια δικαιωμάτων που της αρνήθηκε η έξοδος από την Κίνα για δύο χρόνια το 2017 και στη συνέχεια έλαβε άσυλο στις ΗΠΑ.
«Η Κίνα δεν έχει νόμους. Ο νόμος χρησιμοποιείται για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας. Είναι πολύ αποτελεσματικό», είπε στο Reuters.
Η πλειονότητα των περιπτώσεων σύμφωνα με το Reuters αφορά υποθέσεις αστικού δικαίου και όχι ποινικού. Το Reuters δεν μπόρεσε να βρει κάποιους ξένους που να έχουν συσχετιστεί σε ευαίσθητες υποθέσεις πολιτικής ανατροπής ή ζητήματα εθνικής ασφαλείας.
Αντίθετα, στις ΗΠΑ και στην ΕΕ όπου οι ταξιδιωτικές απαγορεύσεις εξόδου από τη χώρα αφορούν κυρίως κατηγορούμενους για ποινικές υποθέσεις και γενικά όχι υποθέσεις αστικού δικαίου.
Την περασμένη εβδομάδα η Κίνα έκανε αυστηρότερη τη νομοθεσία της για την αντικατασκοπεία. Με το νέο πλαίσιο, η απαγόρευση εξόδου θα επιβάλλεται σε κάθε Κινέζο, ακόμη και σε ξένους πολίτες, που είναι υπό έρευνα.
Το υπουργείο εθνικής Ασφαλείας της Κίνας δεν απάντησε στο αίτημα του Reuters για κάποιο σχόλιο σχετικά με τις απαγορεύσεις εξόδου, καθώς και ερωτημάτων για πόσους ξένους ή Κινέζους που είναι αντιμέτωποι με αυτόν τον περιορισμό.
Ανησυχία για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα
Η ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ και Κίνας έχει φέρει το ζήτημα στο προσκήνιο, σημειώνει το Reuters, με ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα να εκφράζουν την ανησυχία τους γι’ αυτό το μέτρο και μάλιστα την ώρα που η Κίνα προσπαθεί να προσελκύσει και πάλι επενδύσεις τρία χρόνια μετά την απομόνωση εξαιτίας των μέτρων για την αντιμετώπιση του κορονοϊού.
Ένα άτομο στο οποίο απαγορεύτηκε να φύγει από την Κίνα φέτος είναι ένας αξιωματούχος της αμερικανικών συμφερόντων εταιρείας, επισταμένης έρευνας, Mintz Group. Σύμφωνα με την εταιρεία οι Αρχές της Κίνας στα τέλη Μαρτίου πραγματοποίησαν έφοδο στα γραφεία της Mintz στη χώρα και συνέλαβαν πέντε από τα άτομα του τοπικού προσωπικού. Σύμφωνα με το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών, η Mintz ήταν ύποπτη ότι εμπλέκεται σε παράνομες ενέργειες.
«Λόγω της αύξησης των εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, η σημασία του κινδύνου της απαγόρευσης εξόδου έχει οξυνθεί», δήλωσε ο Λέστερ Ρος, βετεράνος δικηγόρος στην Κίνα που έχει χειριστεί τέτοιες υποθέσεις.
«Έχω δει μία αύξηση στην επιχειρήσεις και στους ιδιώτες που ανησυχούν γι’ αυτό και έχουν ζητήσει τις συμβουλές μας για το πώς θα προετοιμαστούμε και πώς θα μειώσουμε τους κινδύνους», είπε ακόμα ο Ρος.
Πολλές ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κίνα ανησυχούν για την αυξανόμενο εξονυχιστικό έλεγχο και την ασαφή νομοθεσία περί αντικατασκοπείας που αναφέρει ότι αγορεύσεις εξόδου μπορούν να επιβληθούν σε όσους μπορούν να «βλάψουν την εθνική ασφάλεια και να προκαλέσουν σημαντική ζημιά στα εθνικά συμφέροντα».
Τις τελευταίες εβδομάδες, ένας σημαντικός αριθμός ξένων επιχειρήσεων έχουν δεχθεί επιθεώρηση από τις κινεζικές αρχές.
Το γραφείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ανακοίνωσή του στο Reuters αναφέρει πως «τη στιγμή που η Κίνα προσπαθεί δυναμικά να επαναφέρει την εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και να προσελκύσει τις ξένες επενδύσεις, οι απαγορεύσεις εξόδου στέλνουν ένα ανάμικτο σημάδι».
