Σε εξωδικαστικό συμβιβασμό ύψους 1 εκατομμυρίου στερλινών (1,147 εκατ. ευρώ περίπου) κατέληξαν η Βρετανική κυβέρνηση και οι 33 Κύπριοι που κατέθεσαν μήνυση κατά της Βρετανίας για τα βασανιστήρια τα οποία υπέστησαν την εποχή της δράσης της ΕΟΚΑ (1955-1959).
Παρ’ όλα αυτά η βρετανική κυβέρνηση εξακολουθεί να μην παραδέχεται πως οι πρώην αγωνιστές βασανίστηκαν κατά τη διάρκεια της κράτησής τους από την τότε αποικιακή κυβέρνηση.
Σε ανακοίνωσή της η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία, επιμένοντας πως η ρύθμιση που επιτεύχθηκε «δεν αποτελεί οποιαδήποτε αναγνώριση ευθύνης, ούτε και προηγούμενο σχετικά με οποιεσδήποτε μελλοντικές απαιτήσεις». Προσθέτοντας πως «το πέρασμα του χρόνου σημαίνει πως δεν είναι πλέον δυνατό να διακριβωθούν όλα τα γεγονότα με βεβαιότητα», η βρετανική κυβέρνηση υποστηρίζει πως ο συμβιβασμός έγινε ούτως ώστε να δοθεί τέλος στη διαδικασία «και για να επικεντρωθεί πλήρως στο μέλλον των σχέσεών της με την Κύπρο»
Η μήνυση κατατέθηκε τον Ιούλιο του 2015 από 35 πρόσωπα, τα οποία στην πορεία μειώθηκαν σε 33. Στον κάθε ένα από τους 33 εναγόμενους αναλογούν περίπου 30.000 στερλίνες. Μεταξύ των αρχικών 35 εναγόντων βρίσκονταν και δύο γυναίκες, η μια εκ των οποίων κατήγγειλε πως βιάστηκε όταν ήταν 16 ετών σε ξέφωτο δάσους από Βρετανούς αξιωματικούς, και στη συνέχεια υπέστη βίαιη ανάκριση.
Αξίζει να σημειωθεί πως προηγούμενο για την υπόθεση ήταν απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στη Βρετανία το 2016, το οποίο έκρινε πως Κενυάτες πολίτες μπορούν να διεκδικήσουν αποζημιώσεις για βασανιστήρια που υπέστησαν κατά τη διάρκεια της εξέγερσης των Μάου Μάου τη δεκαετία του 1950.
Πάντως η βρετανική κυβέρνηση στην ανακοίνωσή της προσθέτει πως το Λονδίνο αναγνωρίζει τις «ισχυρές απόψεις» πολλών Κυπρίων για την περίοδο της εξέγερσης της ΕΟΚΑ, η οποία αποκαλείται «περίοδος Έκτακτης Ανάγκης» από το βρετανικό κράτος.
«Αποτελεί λυπηρό γεγονός για τη Βρετανική Κυβέρνηση το ότι η μετάβαση της Κύπρου από τη Βρετανική διοίκηση στην ανεξαρτησία προηγήθηκαν πέντε χρόνια βιαιοπραγιών και απώλειας ζωών, με συνέπειες για όλους τους κατοίκους του νησιού».
Στην ανακοίνωση η βρετανική κυβέρνηση επιλέγει να υπογραμμίσει τις μελλοντικές σχέσεις Βρετανίας και Κυπριακής Δημοκρατίας, με αναφορές στη συνεργασία των δύο χωρών σε αμυντικό, επιχειρηματικό, διοικητικό, πολιτιστικό, εκπαιδευτικών αλλά και διαπροσωπικών σχέσεων.
Σε δήλωσή του ο ύπατος αρμοστής της Βρετανίας στη Λευκωσία ανέφερε πως ο συγκεκριμένος συμβιβασμός είναι «ορόσημο στη διμερή μας σχέση».
«Γνωρίζω πως υπάρχουν ισχυρές απόψεις για τα τελευταία χρόνια της Βρετανικής κυριαρχίας στην Κύπρο. Αναγνωρίζουμε και σεβόμαστε αυτές τις απόψεις. Όμως τώρα πρέπει να δούμε το μέλλον» αναφέρει ο κ. Λίλι.
Οι σχέσεις Ηνωμένου Βασιλείου και Κυπριακής Δημοκρατίας, σημειώνει «είναι στο ψηλότερο επίπεδό τους και υπάρχει χώρος για επέκταση αυτών των δεσμών ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια». Πρόσθεσε ότι το Λονδίνο «είναι αφοσιωμένο στην οικοδόμηση μιας σύγχρονης σχέσης με την Κύπρο, η οποία να βασίζεται στις κοινές αξίες του αμοιβαίου σεβασμού και της πλήρους ισότητας».
Σύνδεσμος Αγωνιστών ΕΟΚΑ: Νιώθουμε δικαιωμένοι
Παρακολουθήσαμε με αμείωτο ενδιαφέρον για αρκετά χρόνια την πορεία της αγωγής που ασκήσαμε εναντίον της βρετανικής κυβέρνησης για τα βασανιστήρια που είχαμε υποστεί από τους Άγγλους αποικιοκράτες, κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού μας αγώνα 1955 -1959. Οι διακεκριμένοι Άγγλοι δικηγόροι μας, έδωσαν σκληρή μάχη και αγωνίστηκαν για την επιτυχία της όλης προσπάθειας και τους ευχαριστούμε θερμά.
Νιώθουμε ότι με τη νέα διευθέτηση έχουμε δικαιωθεί γιατί οι Βρετανοί ανέλαβαν να πληρώσουν αποζημιώσεις, γεγονός που αποδεικνύει πως αναγνωρίζουν ότι έκαναν βασανιστήρια.
Ασφαλώς το ποσό των αποζημιώσεων δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα ούτε και μπορεί να καλύψει τον πόνο, τα βάσανα, τις βλάβες, τις απώλειες, και τις αναπηρίες των βασανισθέντων αγωνιστών, γιατί δεν υπάρχει ποσό το οποίο να ανταποκρίνεται στις κακουχίες που υπέστησαν.
Στόχος μας δεν είναι τα χρήματα. Μας ικανοποιεί ότι με την πράξη τους αυτή αναγνωρίζουν ότι κατά τη διάρκεια του αντιαποικιακού μας αγώνα έκαναν βασανιστήρια.
