Αφιέρωμα στους δασκάλους και στους ακτιβιστές του Ηρακλείου που με τις δράσεις τους έδιωξαν τη Χρυσή Αυγή από την Κρήτη, κάνει ο Guardian.
Ήδη είναι γνωστό πως τα κεντρικά γραφεία της ναζιστικής οργάνωσης στην περιοχή είναι κλειστά από τον Μάιο αλλά τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά στο παρελθόν. Η δασκάλα Μαρία Οικονομάκη, περιγράφει πως η Χρυσή Αυγή προσπαθούσε να επηρεάσει ανήλικους μαθητές.
«Δύο 13χρονοι μαθητές μου είχαν προβλήματα στo σπίτι τους», θυμάται η κα Οικονομάκη. «Η Χρυσή Αυγή προσέγγιζε τους μαθητές σε καφετέριες και γυμναστήρια. Άνθρωποι της οργάνωσης παρουσιάζονταν ως προστάτες και “οικογένεια”. Τους πήραν από την καφετέρια και τους έκαναν μαθήματα ελληνικής ιστορίας».
Ύστερα ήρθε η βία, το μαχαίρωμα δύο Πακιστανών εργατών. «Σκέφτηκα, Θεέ μου, συμβαίνει στην γειτονιά μας».
Παρά τις επιθέσεις, η ΧΑ θα μπορούσε να έχει διατηρήσει την επιρροή της στο Ηράκλειο, ή ακόμα και να την εμβαθύνει, αν οι πολίτες δεν είχαν αποφασίσει να αντιδράσουν, υπογραμμίζει ο Guardian.
Η εφημερίδα αναφέρει πως από την ίδρυσή της ΧΑ το 1980 και το περιθώριο, το κόμμα βρέθηκε να είναι τρίτη πολιτική δύναμη στη Βουλή, εγκαθιδρύοντας παράλληλα και μία παραστρατιωτική πτέρυγα που εξαπέλυε τακτικά επιθέσεις σε μετανάστες και πολιτικούς της αντίπαλους.
«Η στήριξη σε τοπικό επίπεδο είναι θεμελιώδης» για το μόρφωμα της Χρυσής Αυγής, εξηγεί η επίκουρη καθηγήτρια του πανεπιστημίου του Reading, Δάφνη Χαλικιοπούλου. «Εστίασαν σε περιοχές που ήξεραν ότι μπορούσαν να οικοδομήσουν μια ικανοποιητική παρουσία και να επεκτείνουν σημαντικά την οργάνωση τους».
Στο Ηράκλειο, η Χρυσή Αυγή επέλεξε το ανατολικό προάστιο της Νέας Αλικαρνασσού. Μια εργατική γειτονιά με μακρά ιστορία μετανάστευσης από τη Μικρά Ασία και την ανατολική Ευρώπη. Πολλοί κάτοικοι που εργάζονταν στον οικοδομικό κλάδο, έχασαν τις δουλειές κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Η Χρυσή Αυγή άνοιξε τα γραφεία της εκεί το 2011 και, στην αρχή, το αντιφασιστικό κίνημα της Κρήτης προσπάθησε να αντιδράσει.
«Η φιλοσοφία μας είναι ότι δεν επιτρέπεις στην ακροδεξιά να αποκτήσει δημόσιο χώρο», λέει ο ακτιβιστής με το ψευδώνυμο «Κωνσταντίνος» που μίλησε στην εφημερίδα. «Σε θερμές χώρες όπως η Ελλάδα, ο δημόσιος χώρος είναι εκεί που η εργατική τάξη περνά τον περισσότερο χρόνο της. Όπου οι φασίστες έχουν παρουσία, πρέπει να κάνεις και την δική σου παρουσία αισθητή».
Όταν έμαθαν για τα καινούργια γραφεία της Χρυσής Αυγής, ο «Κωνσταντίνος» και άλλοι ακτιβιστές κάλεσαν τους κατοίκους σε μία τοπική συνέλευση. «Υπήρχε η αντίληψη ότι οι κάτοικοι δεν ήθελαν την Χρυσή Αυγή στην περιοχή», λέει ο «Κωνσταντίνος».
«Όμως δεν ήρθαν αρκετοί στην συνέλευση. Συνειδητοποιήσαμε ότι δεν μπορούσαμε να είμαστε αδιάλειπτα παρόντες στην περιοχή. Προσπαθήσαμε να παρακολουθήσουμε την κατάσταση αλλά δεν μπορούσαμε να κάνουμε πολλά».
«Τον Σεπτέμβριο του 2012, όλα άλλαξαν. Σε ένα έγκλημα που σόκαρε το πανελλήνιο, ο αντιφασίστας ράπερ Παύλος Φύσσας δολοφονήθηκε κατ΄εντολήν της Χρυσής Αυγής. Διοργανώθηκαν τεράστιες διαδηλώσεις και 69 μέλη του κόμματος, μεταξύ των οποίων και ο αρχηγός της, Νίκος Μιχαλολιάκος και 18 ακόμα πολιτικά στελέχη, συνελήφθησαν με την κατηγορία της σύστασης εγκληματικής οργάνωσης. Η δίκη συνεχίζεται».
«Πριν από αυτό, πολλοί άνθρωποι ήταν της γνώμης ότι “δεν φοβόμαστε τη Χρυσή Αυγή, απλώς πρέπει να τους μορφώσουμε”», παρατηρεί ο 27χρονος ακτιβιστής Χάρης Ζαφειρόπουλος του Νέου Αριστερού Ρεύματος.
Ακτιβιστές όπως ο Ζαφειρόπουλος ακολούθησαν μια νέα στρατηγική: μιλούσαν δημοσίως και ξεκινούσαν συζητήσεις, στον δρόμο, για τον φασισμό και τους λόγους που πρέπει να αντιμετωπιστεί.
«Κάθε Σαββατοκύριακο πηγαίναμε στην γειτονιά και μιλούσαμε στον κόσμο. Η Κρήτη είχε υποφέρει πολλά από τους ναζί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ολόκληρα χωριά είχαν τότε καεί. Προσπαθήσαμε να υπενθυμίσουμε στους ανθρώπους τι συνέβη στο παρελθόν και τι συμβαίνει τώρα».
Την ίδια περίοδο δάσκαλοι από όλη την Κρήτη έκαναν διαδηλώσεις κατά την ριζοσπαστικοποίησης στα σχολεία. «Ο τρόπος που οι φασίστες κινούνταν μέσα στην μαθητική κοινότητα ήταν τόσο έξυπνος και ύπουλος που στην αρχή δεν αντιληφθήκαμε τι συνέβαινε», παραδέχεται ο Φώτης Μπιχάκης, ιδρυτής του κρητικού συνδέσμου Αντιφασιστών δασκάλων.
«Νέοι μαθητές που αισθάνονται απογοητευμένοι είναι εύκολο να χειραγωγηθούν»
Οι δάσκαλοι συνεργάστηκαν προετοιμάζοντας μαθήματα ιστορίας, μακριά από την εθνικιστική σκοπιά, εξηγώντας τις φασιστικές ιδεολογίες. Την επόμενη άνοιξη, 56 σχολεία συμμετείχαν στο αντιφασιστικό φεστιβάλ.
«Γιορτάζουμε την κουλτούρα όλων των μεταναστών στο νησί, μοιραζόμαστε τη μουσική τους, τις παραδόσεις τους, τις ιστορίες τους από το ταξίδι τους στην Ελλάδα», λέει ο κ. Μπιχάκης για το ετήσιο πλέον φεστιβάλ.
«Συγκεντρώσαμε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο, γονείς, δασκάλους, μαθητές, φοιτητές πανεπιστημίων. Προσπαθήσαμε να περάσουμε το μήνυμα ότι οι ιδέες της Χρυσής Αυγής δεν είχαν θέση στην περιοχή μας. Και έτσι καταφέραμε να κερδίσουμε».
Οι δάσκαλοι δεν αντιμετώπισαν τους μαθητές που είχαν ήδη «στρατολογηθεί» από την Χρυσή Αυγή ως χαμένες υποθέσεις. «Πάντα πιστεύαμε ότι μπορούσαν να επιστρέψουν στα δημοκρατικά ιδεώδη», λέει ο Μπιχάκης. «Μόλις είδαν ότι περισσότεροι μαθητές τους συμμετείχαν στο αντιφασιστικό κίνημα, άρχισαν να αναρωτιούνται μήπως οι ίδιοι είχαν εξαπατηθεί».
Η κα Οικονομάκη θεωρεί πως η στρατηγική αυτή ανέκοψε της ριζοσπαστικοποίηση περισσότερων μαθητών. «Είχαμε μαθητές από την Αλβανία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Έλεγα στα παιδιά: “Η ΧΑ λέει ότι οι ξένοι είναι κατώτεροι από τους Έλληνες. Αλήθεια αυτό πιστεύεις για τον φίλο σου τον Γιάννη που κάθεται δίπλα σου κάθε μέρα;»
«Οι στρατευμένοι ακτιβιστές πήραν την αμφιλεγόμενη απόφαση να αντιμετωπίσουν την ομάδα με βία. Τον Απρίλιο του 2018, ο “Κωνσταντίνος” και περίπου 70 ακόμα αντιφασίστες διοργάνωσαν μία νυχτερινή επίθεση στα γραφεία της Χρυσής Αυγής στο Ηράκλειο», συνεχίζει ο Guardian.
«Καταστρέψαμε οτιδήποτε είχε αξία. Τα πατώματα, τα ταβάνια, το κλιματιστικό. Αυτό ήταν το “κερασάκι στην τούρτα” για αυτούς», λέει ο Κωνσταντίνος. Δύο εβδομάδες αργότερα, η Χρυσή Αυγή έκλεισε τα γραφεία της.
Η χρήση βίας δεν έχει αποδεκτή από όλη την κοινότητα. «Είναι σημαντικό να μην φανούμε ως οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος», υπογραμμίζει ο κ. Ζαφειρόπουλος. Ωστόσο ο Κωνσταντίνος δεν μετανιώνει για την απόφασή του.
«Δούλεψε! Μπορεί να μην έχουμε την δυνατότητα να εμποδίσουμε τα μέλη της ΧΑ από το να γίνουν “σελέμπριτι” στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, αλλά μπορούμε να τα εμποδίσουμε από το να επεκτείνουν τις ρίζες τους στην ελληνική κοινωνία. Η Κρήτη είναι η πρώτη μεγάλη περιοχή της Ελλάδας χωρίς την παρουσία της Χρυσής Αυγής. Τους εμποδίσαμε αποτελεσματικά».
«Σε άλλες περιοχές της χώρας, η ακροδεξιά φαίνεται να ισχυροποιείται. Η διαμάχη με την ΠΓΔΜ για το ονοματολογικό έχει προκαλέσει μία άνοδο του εθνικισμού με βίαιες επιθέσεις σε πολιτικούς και αιτούντες άσυλο», γράφει ο Guardian.
Η κα Χαλικιοπούλου θεωρεί πως ο αντιφασιστικός ακτιβισμός όπως αυτός στην Κρήτη δουλεύει σε τοπικό επίπεδο. Όπως όμως λέει, η αντίσταση δεν μπορεί και δεν πρέπει να περιοριστεί στην δράση της αντιφασιστικής αριστεράς. «Πρέπει να κάνουμε κάτι σε πιο οργανωμένο και “mainstream” επίπεδο».
Από την πλευρά της, η κα Οικονομάκη δεν είναι σίγουρη ότι η μάχη έχει τελειώσει. «Η κρίση δεν έχει τελειώσει και οι άνθρωποι εξακολουθούν να ρίξουν σε κάποιον το φταίξιμο. Ο κρυμμένος φασισμός είναι σχεδόν πιο επικίνδυνος».
