Όταν η γραφειοκρατία προηγείται της ανάγκης για στέγη, το πρόβλημα δεν είναι τεχνικό, είναι πολιτικό
Η ελληνική οικοδομή, που μέχρι πρόσφατα έδειχνε σημάδια ανάκαμψης, καταγράφει πλέον δραματική πτώση, μια κατάρρευση που αγγίζει το 50% και φέρει σφραγίδα θεσμικής ασάφειας και καθυστέρησης.
Τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Φεβρουάριο του 2025 αποτυπώνουν με ωμότητα το πρόβλημα: οι νέες οικοδομικές άδειες για κατοικίες μειώθηκαν κατά 53% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2024, μόλις 2.130 σε όλη τη χώρα, από 4.537 πέρυσι. Ακόμη πιο ανησυχητικά είναι τα νούμερα σε όγκο και επιφάνεια, με αντίστοιχες πτώσεις 52% και 51,7%, σύμφωνα με το capital.gr.
Η Αττική στο επίκεντρο της κρίσης
Η μεγαλύτερη πίεση εντοπίζεται στην Αττική, όπου το πρόβλημα στέγασης είναι ήδη οξυμένο. Εκεί, οι νέες άδειες κατοικιών μειώθηκαν σχεδόν στο μισό -49,4% κάτω- ενώ η πτώση σε όγκο και επιφάνεια έφτασε το 53,6% και 53,1% αντίστοιχα. Πρόκειται για επίδοση που παραπέμπει στις πιο «μαύρες» μέρες της οικονομικής κρίσης, όταν η οικοδομική δραστηριότητα είχε σχεδόν παραλύσει.
Ακόμα χειρότερη ήταν η εικόνα τον Ιανουάριο, όταν στην Αττική οι νέες άδειες κατοικιών κατέρρευσαν κατά 66%, ενώ και σε εθνικό επίπεδο η μείωση ξεπέρασε το 45% σε όλες τις κατηγορίες (αριθμός, όγκος, επιφάνεια).
Ποιος φταίει;
Πίσω από αυτή την καθίζηση δεν βρίσκεται η μείωση της ζήτησης ή κάποια ανατροπή στις αγορές. Ο καταλύτης είναι νομικός και διοικητικός: η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) τον Δεκέμβριο του 2024, που ακύρωσε τα περίφημα «μπόνους δόμησης» του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ), άφησε την αγορά μετέωρη και τις πολεοδομίες σε καθεστώς αδράνειας.
Από τη μία μέρα στην άλλη, οι Υπηρεσίες Δόμησης άρχισαν να εγκρίνουν μόνο άδειες που δεν χρησιμοποιούν τα μπόνους, προκαλώντας μαζική καθυστέρηση και πάγωμα στην έκδοση νέων οικοδομικών αδειών. Το αποτέλεσμα ήταν ένα «τεχνητό μπλόκο», την πιο κρίσιμη στιγμή: εν μέσω στεγαστικής κρίσης και πίεσης για αύξηση της προσφοράς κατοικιών.
Η καθυστέρηση της λύσης
Παρότι το πρόβλημα ήταν γνωστό ήδη από τον Δεκέμβριο, η νομοθετική ρύθμιση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ήρθε με καθυστέρηση πέντε μηνών, στα μέσα Μαΐου. Μέχρι τότε, η αγορά είχε ήδη παγώσει και χιλιάδες άδειες παρέμεναν «στον αέρα».
Αυτή τη στιγμή, η προσοχή στρέφεται στο Προεδρικό Διάταγμα που αναμένεται να εγκριθεί από το ΣτΕ, το οποίο θα καθορίζει με ακρίβεια τι θεωρείται «έναρξη οικοδομικών εργασιών», προϋπόθεση για να συνεχίσουν οι άδειες που είχαν εκδοθεί πριν την 11η Δεκεμβρίου και είχαν κάνει χρήση των μπόνους.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ως «έναρξη» θα θεωρείται:
- η εκσκαφή για θεμελίωση,
- η αντιστήριξη πρανών,
- η σκυροδέτηση σε περιπτώσεις προσθηκών ή,
- εργασίες κατεδάφισης προϋπάρχοντος κτιρίου, εφόσον εκτελέστηκαν έως και έξι μήνες πριν την κρίσιμη ημερομηνία.
Το τίμημα της αδράνειας
Η κατάσταση δείχνει ξεκάθαρα πόσο ευάλωτη είναι η οικοδομική δραστηριότητα σε θεσμικές καθυστερήσεις και νομικά κενά. Και το τίμημα δεν είναι μόνο αριθμητικό: σε μια περίοδο που η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρό στεγαστικό πρόβλημα, ειδικά στα αστικά κέντρα, η κατασκευαστική αδράνεια επιτείνει τις ελλείψεις στην προσφορά κατοικιών και ανεβάζει τις τιμές ενοικίασης και αγοράς.
Οι συνέπειες είναι πολλαπλασιαστικές: οι νέοι δεν μπορούν να αποκτήσουν στέγη, τα ενοίκια γίνονται απλησίαστα, η οικοδομή χάνει ρυθμό και οι επενδύσεις αναβάλλονται.
