Τα οικονομικά στοιχεία που αφορούν τις απολαβές εργαζομένων και συνταξιούχων στην Ελλάδα είναι αποκαρδιωτικά. Η μέση σύνταξη στην Ελλάδα είναι 816,95 ευρώ, με αρκετούς να καλούνται να τα βγάλουν πέρα με λίγα χρήματα μετά και την «ταφόπλακα» που αποτέλεσε για τα εισοδήματά τους ο «Νόμος Κατρούγκαλου».
Ο Νόμος Κατρούγκαλου έχει δεχθεί σφοδρή κριτική για αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού επιδομάτων (κυρίως των ΑμεΑ), των εφάπαξ που οδήγησε σε αρκετά μεγάλες μειώσεις αλλά και καταβολές υπέρογκων ποσών που άγγιζαν τις 24.000 ευρώ, καθώς επίσης και των εισφορών μισθωτών εργαζομένων και των ελεύθερων επαγγελματιών.
Οι συντάξεις κόπηκαν και οι όποιες αυξήσεις αφορούν… ψιλά. Ωστόσο υπάρχουν πρώην εργαζόμενοι σε ταμεία που έμειναν όρθια και έχουν συντάξεις βάσει των εισφορών που είχαν πληρώσει τα χρόνια εργασίας τους. Σε μία τέτοια περίπτωση αναφέρεται και ο Δημήτρης Καμπουράκης σε άρθρο του στο liberal.gr.
Συζητούσα προ ημερών με παλαιό συνάδελφο (εφημεριδά, όχι τηλεοπτικό), ο οποίος ευδοκίμως τερματίσας την εργασιακή του πορεία, απολαμβάνει πλέον τη σύνταξη του. Επί 42 χρόνια δούλεψε σκληρά και αδιάλειπτα, ξεκίνησε από κλητήρας και συνταξιοδοτήθηκε ως διευθυντής φύλου, οπότε έβγαλε μια τρομερή σύνταξη. Περί τις 2.400 ευρώ η βασική του, συν άλλα 400 η επικουρική. Δεν του έκαναν καμιά χάρη, στην καριέρα του είχε πολύ μεγάλους μισθούς και αντίστοιχες θηριώδεις ασφαλιστικές κρατήσεις. Δίκαιο να βγάλει 2.800 ευρώ σύνταξη. Αλλά βιώσιμο;
Καθισμένος στο καφέ της πλατείας, μου εξηγούσε ότι πλέον θα απολαύσει το υπόλοιπο του βίου του δίχως κούραση, άγχος και οικονομικές σκοτούρες. Για έναν επιπλέον λόγο. Η σύζυγος του, στέλεχος ιδιωτικής τράπεζας για δεκαετίες, συνταξιοδοτήθηκε και αυτή στα 62 της χρόνια, με μια σύνταξη 2.100 ευρώ. Στο νοικοκυριό μπαίνουν πια 4.900 ευρώ τον μήνα. Τεράστιο ποσό για δυο ώριμους ανθρώπους που πλέον δεν έχουν άλλες υποχρεώσεις πέραν του να θρέψουν και να συντηρήσουν το σαρκίο τους.
Στη συνέχεια αναφέρεται στον γιο του ζευγαριού με το εισόδημα των 4.900 ευρώ το μήνα. Πρόκειται για έναν 35χρονο ο οποίος χτίζει την καριέρα του και παίρνει μισθό 1.500 ευρώ:
Ο γιος τους, τριανταπεντάρης πια, έχει τη δική του ζωή και την οικονομική του ανεξαρτησία. Σπουδασμένο παλικάρι, εργάζεται σε εταιρεία που ασχολείται με την ενέργεια, χτίζει κι αυτός καριέρα σιγά-σιγά. «Πάει εξαιρετικά ο γιος μου» είπε ο φίλος μου με περηφάνια, «δουλεύει σε μεγάλη εταιρεία με πολύ καλές προοπτικές, παίρνει αυτή την στιγμή 1.500 ευρώ καθαρά, παίρνει περίπου τόσα και η κοπέλα του, νοίκι δεν πληρώνουν, όλα καλά λοιπόν και για μας και για τα παιδιά μας».
Στη συνέχεια ο δημοσιογράφος σχολιάζει πως η πραγματικότητα διαφέρει όσο και αν φαντάζει ειδυλλιακή η «μίκρο»-εικόνα. Και διότι υπάρχει απόκλιση αφού τα νούμερα φαίνεται να ευημερούν στη θεωρία αλλά στην πραγματική οικονομία είναι ζοφερά…
Εδώ ήταν που μου έκανε «κλικ». Διότι όσο ειδυλλιακή φαντάζει η «μίκρο»-εικόνα, τόσο πιο ζοφερή διαγράφεται η «μάκρο» πραγματικότητα. Για να είναι οικονομικά βιώσιμη μια χώρα, πρέπει να είναι βιώσιμο το ασφαλιστικό της σύστημα. Αν το ασφαλιστικό της δεν αυτοτροφοδοτείται, αλλά χρειάζεται μια ντουζίνα δισεκατομμύρια συμπλήρωμα κάθε χρόνο από τον προϋπολογισμό, τότε πορευόμαστε όλοι μαζί με μια μαύρη τρύπα φορτωμένη στους ώμους μας. Κι αν αυτή η μαύρη τρύπα σταδιακά σμικρύνεται, καημός δεν είναι. Αλλά αν χρόνο με τον χρόνο διογκώνεται, τότε αλλοίμονο μας.
Πάμε παρακάτω. Πότε ένα ασφαλιστικό σύστημα αυτοτροφοδοτείται, άρα είναι βιώσιμο; Όταν αντιστοιχούν τέσσερις εργαζόμενοι σε έναν συνταξιούχο. Η «αλληλεγγύη των γενεών» στην οποία στηρίζεται το αναδιανεμητικό ασφαλιστικό μας σύστημα, ορίζει ότι οι εισφορές των σημερινών εργαζομένων πληρώνουν τις συντάξεις όσων είναι πλέον απόμαχοι. Οι σημερινοί συνταξιούχοι πλήρωσαν τους γέροντες της εποχής τους και οι σημερινοί εργαζόμενοι θα πληρωθούν ως συνταξιούχοι από τις εισφορές των αυριανών εργαζομένων.
Η πραγματικότητα είναι πως οι εργαζόμενοι σήμερα που καλούνταν να πληρώσουν τις συντάξεις των απόμαχων όπως έκαναν οι απόμαχοι στο παρελθόν, για 1.500 ευρώ μισθό δίνουν 300 ευρώ εισφορές. Και ο μέσος μισθός στην Ελλάδα δεν είναι 1.500 ευρώ αλλά 1.251 μεικτά δηλαδή:
- 984,39 καθαρά για εργαζόμενο ΙΚΑ σε γραφεία, παροχές υπηρεσίας κλπ
- 946,36 καθαρά για εμποροϋπάλληλο και ξενοδοχοϋπάλληλο
Καλό το θεωρητικό μοντέλο, αλλά η σημερινή πραγματικότητα του βγάζει τη γλώσσα κοροϊδευτικά. Δυο συνταξιούχοι που παίρνουν 4.900 ευρώ σύνταξη, έχουν γεννήσει έναν εργαζόμενο που πληρώνει μηνιαία εισφορά περί τα 300 ευρώ. Βγαίνει; Αμ δεν βγαίνει. Θα μου πείτε ότι το ζευγάρι των φίλων μου είναι η εξαίρεση της εξαίρεσης. Η μέση σύνταξη στη χώρα δεν είναι 2.500 ευρώ, αλλά 816,95 (με στοιχεία Ιουνίου). Σύμφωνοι, αλλά ούτε ο μέσος μισθός είναι 1.500 καθαρά. Είναι 1.251 ευρώ μεικτά. Όσο για την αναλογία εργαζομένων-συνταξιούχων, προφανώς δεν είναι 1 προς 2 (όπως στη συγκεκριμένη οικογένεια), αλλά επίσημα είμαστε στο 1,7 προς 1. Πάλι η απόκλιση από το 4 προς 1 είναι δραματική.
Η λύση για τις συντάξεις
Γράφει ο Δημήτρης Καμπουράκης:
Και ποια είναι η λύση, θα ρωτήσετε; Μήπως να μειώσουν τις μεσαίες και μεγάλες συντάξεις; Όχι βέβαια, διότι τότε κανένας με καλές αποδοχές δεν θα ασφαλίζεται. Θα βρίσκει τρόπους μαύρης εργασίας. Εξάλλου, όταν ο φίλος μου δούλευε με πολύ υψηλές αποδοχές, συντηρούσε μόνο αυτός με τις εισφορές του δυο χαμηλοσυνταξιούχους. Τώρα να μεταβληθεί ο ίδιος σε χαμηλοσυνταξιούχο, ενώ έκανε το καθήκον του και με το παραπάνω; Μη παραδεκτό.
Η θεωρητική λύση είναι να αντιστραφεί το δημογραφικό μας, ενώ παράλληλα να συνεχίζει να αναπτύσσεται η οικονομία. Να δουλεύουν περισσότεροι και με καλύτερες αποδοχές, ώστε να αρκούν οι εισφορές τους για τους νυν συνταξιούχους. Δεν θα γίνει αυτό βέβαια, το βλέπετε γύρω σας. Μπορεί η οικονομία βραχυπρόθεσμα να αναπτύσσεται, αλλά τα παιδιά μειώνονται και οι συνταξιούχοι αυξάνονται. Μόλις σας περιέγραψα το μεγαλύτερο και προφανώς άλυτο εθνικό μας πρόβλημα, το οποίο θα βρούμε νομοτελειακά μπροστά μας. Δεν ξέρω πότε, αλλά θα το βρούμε.
Στους δε φίλους μου που απολαμβάνουν τις παχυλές (και δίκαιες) συντάξεις τους, δίνω μια απλή συμβουλή. Να αποταμιεύουν ένα κομμάτι απ’ αυτά που παίρνουν τώρα που τα παίρνουν, διότι τα μαθηματικά και η λογική λένε ότι δεν πρόκειται να φθάσουν στα 85 τους χρόνια και να εισπράττουν τα ίδια. Κάποιο κραχ θα μεσολαβήσει πάλι. Δυστυχώς.
